Dị ứng thức ăn là gì?
Dị ứng thức ăn là tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng với các thành phần “lạ” có trong thực phẩm.
Dị ứng thức ăn thường xảy ra nhiều hơn ở trẻ em có cơ địa dị ứng (atopy), tức là những trẻ có nồng độ kháng thể IgE trong máu cao hơn mức bình thường. Điều này thường xuất hiện ở trẻ có bố mẹ hoặc anh chị em cũng có cơ địa dị ứng hoặc trẻ mắc các bệnh lý như viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa, hen phế quản, hoặc mày đay dị ứng.
Các protein “lạ” trong thực phẩm, khi được hấp thu vào máu, có thể gắn vào kháng thể IgE, kích thích tế bào bạch cầu ưa kiềm và tế bào mast giải phóng các chất trung gian hóa học như histamin, ,… vào máu, từ đó gây ra các triệu chứng dị ứng.
Dấu hiệu nhận biết bé bị dị ứng thức ăn
Dị ứng thức ăn ở trẻ nhỏ có thể xuất hiện ngay sau khi ăn vài phút hoặc vài giờ, và các triệu chứng rất đa dạng, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể:
- Biểu hiện trên da: Bé có thể bị nổi mẩn đỏ, ngứa quanh miệng hoặc toàn thân, kèm theo sưng môi, sưng quanh mắt, hoặc phù mặt.
- Hệ tiêu hóa: Trẻ có thể có các triệu chứng như buồn nôn, nôn, đau bụng, và tiêu chảy.
- Mắt và mũi: Trẻ có thể bị ngứa mắt, chảy nước mắt, ngứa mũi, sổ mũi, và nghẹt mũi.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, dị ứng có thể gây phù thanh quản, co thắt phế quản (gây khó thở, thở khò khè), tụt huyết áp, và có thể tiến triển nhanh chóng đến mức đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Một số trẻ cũng có thể gặp các triệu chứng xuất hiện muộn hơn (vài ngày sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng), bao gồm viêm da, đau bụng, tiêu chảy, hoặc phân có lẫn nhầy máu.
Các loại thực phẩm dễ gây dị ứng ở trẻ nhỏ
Một số loại thực phẩm thường dễ gây dị ứng ở trẻ nhỏ bao gồm:
- Đậu phộng và các loại hạt: Như hạnh nhân, hạt điều, quả óc chó.
- Cá và hải sản: Các loại cá, tôm, cua, sò.
- Trứng: Đặc biệt là lòng trắng trứng.
- Sữa: Dị ứng sữa là một trong những dị ứng thức ăn phổ biến nhất, thường xuất hiện ngay từ những tháng đầu đời.
- Trái cây: Như việt quất, cà chua, bí đỏ, khoai tây.
- Mù tạt: Thường gây dị ứng ở trẻ nhỏ.
- Chất phụ gia thực phẩm: Như benzoat, salicylate, bột ngọt.
Những loại thực phẩm này có thể gây ra các phản ứng dị ứng từ nhẹ đến nặng, nên cần được theo dõi cẩn thận khi cho trẻ thử lần đầu.
Cách xử lý khi trẻ bị dị ứng thực phẩm
Khi trẻ có dấu hiệu dị ứng thực phẩm, việc nhận diện và xử lý kịp thời là vô cùng quan trọng. Dưới đây là các bước bạn cần thực hiện:
- Xác định nguyên nhân gây dị ứng: Hãy chú ý theo dõi các phản ứng của trẻ sau khi ăn một số loại thực phẩm cụ thể. Nếu bạn nghi ngờ một loại thực phẩm nào đó gây ra dị ứng, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thực hiện các xét nghiệm cần thiết như kiểm tra dị nguyên trên da hoặc xét nghiệm máu.
- Loại bỏ thực phẩm gây dị ứng khỏi chế độ ăn: Ngay khi xác định được loại thực phẩm gây dị ứng, cần loại bỏ ngay khỏi chế độ ăn của trẻ để ngăn ngừa các phản ứng dị ứng xảy ra trong tương lai.
- Điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ: Nếu trẻ đã có phản ứng dị ứng, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị. Việc sử dụng thuốc nên được thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, tránh tự ý dùng thuốc mà không có sự tư vấn của chuyên gia.
Thực hiện đúng các bước trên sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng dị ứng của trẻ hiệu quả và bảo vệ sức khỏe của bé.
Cách phòng tránh dị ứng thực phẩm ở trẻ
Để ngăn ngừa dị ứng thực phẩm ở trẻ, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau đây:
- Loại bỏ thực phẩm gây dị ứng khỏi khẩu phần ăn: Nếu trẻ đã được xác định là dị ứng với một loại thực phẩm cụ thể, hãy loại bỏ ngay loại thực phẩm đó khỏi chế độ ăn của trẻ. Trước khi giới thiệu một loại thực phẩm mới vào chế độ ăn của trẻ, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để tránh nguy cơ dị ứng chéo.
- Tránh tái sử dụng thực phẩm gây dị ứng: Khi trẻ đã từng có phản ứng dị ứng với một loại thực phẩm, đừng thử cho trẻ dùng lại loại thực phẩm đó. Đồng thời, tránh khói thuốc lá và giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát để hạn chế tình trạng dị ứng của trẻ.
- Sử dụng sữa thay thế: Nếu trẻ bị dị ứng với sữa bò, có thể thay thế bằng sữa đậu nành, sữa từ ngũ cốc, hoặc sữa bò đã được xử lý đặc biệt để loại bỏ các protein gây dị ứng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trẻ vẫn có thể dị ứng với sữa trâu hoặc sữa dê nếu đã dị ứng với sữa bò.
- Đọc kỹ nhãn mác thực phẩm: Trước khi cho trẻ dùng thực phẩm đóng hộp hoặc chế biến sẵn, hãy kiểm tra kỹ thông tin trên nhãn để phát hiện các thành phần hoặc chất phụ gia có thể gây dị ứng cho trẻ.
- Theo dõi và đánh giá dị ứng thực phẩm: Dị ứng thực phẩm ở trẻ thường có thể giảm dần khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên, để xác định khi nào nên đánh giá lại tình trạng dị ứng hoặc khi nào có thể thử lại các loại thực phẩm trước đây gây dị ứng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dị ứng để được tư vấn cụ thể.