Tầm quan trọng của giấc ngủ đối với trẻ sơ sinh
Giấc ngủ đủ giấc là yếu tố quan trọng nhất giúp trẻ sơ sinh phát triển nhanh chóng và hỗ trợ trí não phát triển tối ưu. Theo các chuyên gia, trẻ sơ sinh thường chỉ thức khi đói hoặc cần đi tiêu, tiểu. Phần lớn thời gian còn lại, bé sẽ ngủ để thích nghi với môi trường ánh sáng bên ngoài và duy trì thói quen nhắm mắt từ khi còn trong bụng mẹ.
Những lợi ích mà giấc ngủ mang lại cho trẻ sơ sinh:
Giúp trẻ tăng trưởng chiều cao trong khi ngủ.
Hỗ trợ phát triển trí não.
Đảm bảo sự phát triển lành mạnh của hệ thần kinh trung ương.
Giúp trẻ thoải mái về mặt tinh thần.
Tăng cường hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Những giấc ngủ ngon giúp trẻ trở nên năng động và thích tương tác với môi trường xung quanh.
Trẻ sơ sinh ngủ nhiều có tốt không?
Chu kỳ giấc ngủ của trẻ sơ sinh thường ngắn hơn người lớn và phần lớn giấc ngủ của trẻ diễn ra trong giai đoạn REM (Rapid Eye Movement), đây là giai đoạn giấc ngủ có chuyển động mắt nhanh và rất cần thiết cho sự phát triển não bộ. Giai đoạn REM này thường không sâu như giấc ngủ Non-REM (giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh), điều này khiến trẻ dễ tỉnh giấc.
Trẻ sơ sinh trong những tuần đầu thường ngủ liên tục, có thể lên đến 20 giờ mỗi ngày và chỉ thức dậy khi cần ăn hoặc thay tã. Khi trẻ đạt 6 – 8 tuần tuổi, hầu hết bắt đầu ngủ ít hơn vào ban ngày và nhiều hơn vào ban đêm, dù vẫn có thể thức dậy để ăn nhưng sẽ dễ dàng quay lại giấc ngủ. Trong giai đoạn này, giấc ngủ của trẻ dần chuyển sang giấc ngủ sâu hơn (Non-REM).
Từ 4-6 tháng tuổi, nhiều trẻ có thể bắt đầu ngủ liền mạch từ 8-12 tiếng mỗi đêm. Một số trẻ có thể ngủ suốt đêm từ lúc 6 tuần tuổi, nhưng cũng có trẻ cần đến 5 hoặc 6 tháng tuổi mới có thể thực hiện được điều này.
Việc ngủ nhiều trong những khoảng thời gian khuyến nghị này rất quan trọng, giúp hỗ trợ sự phát triển về cả thể chất và tinh thần của trẻ.
Việc trẻ sơ sinh ngủ ít có gây ảnh hưởng không?
Trẻ khó ngủ hoặc ngủ ít trong giai đoạn từ 0 – 3 tháng tuổi có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển não bộ và chiều cao sau này. Thời gian từ 22 giờ đến 2 giờ sáng là khoảng thời gian quan trọng cho giấc ngủ sâu, vì đây là lúc hormone tăng trưởng hoạt động mạnh mẽ nhất, giúp trẻ phát triển chiều cao tối ưu. Nếu trẻ không ngủ sâu trong khung giờ này, việc phát triển chiều cao có thể bị hạn chế so với những trẻ khác. Ngoài ra, thiếu ngủ còn khiến trẻ cáu gắt, mệt mỏi, mất tập trung và khả năng học hỏi bị suy giảm.
Điều quan trọng không chỉ là lượng thời gian trẻ ngủ mà còn là chất lượng giấc ngủ. Một giấc ngủ sâu và ngon giấc quyết định nhiều yếu tố quan trọng cho sự phát triển của trẻ sau này. Vì vậy, cần tạo không gian ngủ thoáng mát, đủ tối, hạn chế tiếng ồn và duy trì nhiệt độ phòng thích hợp để trẻ có thể ngủ ngon và ít giật mình.
Giai đoạn ngủ của trẻ sơ sinh
Từ khi sinh đến hai tháng tuổi
Trong những tháng đầu đời, trẻ sơ sinh có thể ngủ từ 15 đến 16 giờ mỗi ngày. Ở giai đoạn này, trẻ chủ yếu tập trung vào ba nhu cầu cơ bản: ăn, ngủ, và vệ sinh. Vì dạ dày của trẻ còn nhỏ và không thể chứa được nhiều sữa, cứ sau khoảng 2-3 giờ, trẻ sẽ thức dậy để ăn, việc này diễn ra cả ngày lẫn đêm, dẫn đến sự mệt mỏi cho nhiều bậc cha mẹ.
Đặc biệt, trong 10-14 ngày đầu tiên, trẻ cần đạt lại cân nặng khi sinh, do đó việc đảm bảo trẻ không ngủ quá nhiều mà bỏ lỡ các cữ ăn là rất quan trọng. Bạn có thể cần phải đánh thức trẻ để đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng.
Một số trẻ chưa thể phân biệt được chu kỳ ngày và đêm. Để giúp trẻ điều chỉnh, bạn có thể sử dụng âm nhạc, đưa trẻ ra ánh sáng tự nhiên, và chơi đùa với trẻ vào ban ngày. Vào ban đêm, hãy tạo môi trường tối, yên tĩnh và quấn trẻ bằng chăn hoặc chũn để giúp trẻ ngủ ngon hơn.
Việc tạo thói quen ngủ tốt cho trẻ có thể được thực hiện bằng cách lặp lại các hoạt động hàng ngày trước khi ngủ, và đặt trẻ vào nôi hoặc cũi khi trẻ còn đang trong trạng thái lim dim, chưa ngủ sâu.
Trẻ từ 3 – 5 tháng tuổi
Trong giai đoạn này, trẻ sẽ giảm thời lượng ngủ mỗi ngày xuống khoảng một giờ.Ban đêm, trẻ có thể ngủ giấc dài hơn sáu tiếng mà không cần tỉnh dậy để ăn. Hãy tiếp tục duy trì thói quen ngủ cho trẻ, đặt trẻ vào nôi hoặc cũi khi trẻ đang lim dim chưa chìm vào giấc ngủ. Việc này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng tự dỗ giấc ngủ, một kỹ năng rất có giá trị về sau khi trẻ bước vào các giai đoạn khủng hoảng ngủ hoặc tăng trưởng nhảy vọt.Khoảng bốn tháng tuổi, trẻ có thể sẽ thức dậy một hoặc hai lần mỗi đêm dù trước đó đã có thể ngủ liên tục nhiều giờ liền. Đừng quá lo lắng, đây chỉ là dấu hiệu cho thấy trẻ đang phát triển và sẽ nhanh chóng trở lại nếp sinh hoạt cũ khi trải qua giai đoạn này.
Trẻ từ 6 – 8 tháng tuổi
Khi bước vào giai đoạn 6 tháng tuổi, hầu hết các bé đã có thể ngủ liền mạch 8 tiếng vào ban đêm hoặc thậm chí lâu hơn. Ở khoảng 6-8 tháng tuổi, bạn sẽ nhận thấy rằng trẻ sẽ giảm bớt một giấc ngủ ngắn vào ban ngày, thay vào đó giấc ngủ ban ngày có thể kéo dài hơn, nhưng tổng thời gian ngủ vẫn duy trì từ 3-4 tiếng.
Trong giai đoạn này, việc trẻ quấy khóc có thể gia tăng, đặc biệt khi bạn dần trở lại công việc và không ở bên con nhiều như trước. Điều này có thể gây ra sự xáo trộn trong thói quen ngủ của trẻ, nhưng với thời gian và sự kiên nhẫn, trẻ sẽ dần thích nghi với những thay đổi mới.
Trẻ từ 9 đến 12 tháng tuổi
Trong giai đoạn này, trẻ đã phát triển rõ rệt và chuẩn bị bước ra khỏi giai đoạn sơ sinh. Nhiều bé từ 9 tháng tuổi đã có khả năng tự ngủ mà không cần sự hỗ trợ của người lớn. Trẻ có thể ngủ liền mạch từ 9 đến 12 tiếng vào ban đêm và có giấc ngủ ban ngày kéo dài từ 3 đến 4 giờ.
Khoảng từ 8 đến 10 tháng tuổi, có thể bạn sẽ nhận thấy trẻ gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ hoặc dễ dàng tỉnh dậy sau một giấc ngủ ngắn. Điều này thường là do trẻ đang trải qua các giai đoạn phát triển quan trọng, như mọc răng, học cách đứng, hoặc bắt đầu phát âm những từ đầu tiên. Việc duy trì các thói quen ngủ ổn định sẽ giúp trẻ nhanh chóng trở lại nếp sinh hoạt bình thường.
Biểu đồ tóm tắt lịch ngủ trong năm đầu đời
Tuổi | Tổng thời lượng ngủ trung bình | Số giấc ngủ ngắn ban ngày trung bình | Thời lượng ngủ ban ngày trung bình | Tính năng ngủ ban đêm |
---|---|---|---|---|
0–2 tháng | 15–16+ giờ | 3–5 giấc ngủ ngắn | 7–8 giờ | Em bé cần thức ăn cứ 2-3 giờ một lần. Đến khoảng tháng thứ ba, trẻ có thể ngủ dài hơn khoảng 6 tiếng mỗi đêm. |
3–5 tháng | 14–16 giờ | 3–4 giấc ngủ ngắn | 4–6 giờ | Giấc ngủ dài hơn có thể ổn định vào ban đêm. Tuy nhiên, khoảng 4 tháng tuổi, trẻ có thể thức dậy nhiều hơn vào ban đêm do bước vào giai đoạn tăng trưởng nhảy vọt. |
6–8 tháng | 14 giờ | 2–3 giấc ngủ ngắn | 3–4 giờ | Mặc dù trẻ có thể không cần ăn trong đêm, nhưng thỉnh thoảng vẫn thức dậy. Khủng hoảng xa cách và cột mốc phát triển như ngồi dậy có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. |
9-12 tháng | 14 giờ | 2 giấc ngủ ngắn | 3–4 giờ | Phần lớn trẻ sơ sinh ngủ suốt đêm từ 10 đến 12 giờ. Khủng hoảng giấc ngủ có thể xuất hiện khi trẻ đạt các mốc phát triển như đứng, bò, và bi bô nói chuyện. |
Một số mẹo giúp trẻ có giấc ngủ ngon
Dưới đây là một số mẹo giúp trẻ có giấc ngủ tốt hơn:
Cho trẻ ngủ trong phòng tối vào ban đêm và giảm thiểu tiếng ồn để tạo không gian yên tĩnh.
Xây dựng thói quen đi ngủ sớm và cố định giờ ngủ. Bạn có thể phát các tín hiệu để trẻ nhận ra đã đến giờ đi ngủ, như thay đồ ngủ, hát ru, hoặc hôn chúc ngủ ngon.
Khuyến khích trẻ học cách tự ngủ để rèn luyện tính tự lập và giảm sự phụ thuộc vào người lớn.
Đảm bảo trẻ được ăn no đủ trong các bữa chính ban ngày và hạn chế việc cho trẻ ăn đêm khi không cần thiết.
Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nếu có thể) và tuân thủ lịch tiêm vắc-xin đúng quy định, đặc biệt là vì trẻ sơ sinh dễ mắc các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa nếu không được chăm sóc đúng cách.