Tiền sản giật khi mang thai, những điều cần biết

Tiền sản giật ở thai phụ là gì?

Tiền sản giật là một biến chứng nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cả mẹ và bé trong thai kỳ. Đây là tình trạng nhiễm độc thai nghén, thường xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ và phổ biến nhất từ tuần thứ 37, với tỷ lệ mắc phải ở khoảng 5-8% số phụ nữ mang thai.Nguyên nhân chính của tiền sản giật là do sự giảm tưới máu ở các cơ quan, xuất phát từ việc các mạch máu co thắt và lớp nội mạch bị phù. Tình trạng này thường gặp ở những thai phụ có các bệnh lý nền như bệnh thận, bệnh Basedow, tiểu đường,… Nó có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho gan, thận, làm máu khó cầm, thậm chí dẫn đến co giật trong quá trình chuyển dạ. Hơn nữa, thai nhi có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến chậm phát triển, suy thai, thậm chí tử vong trong tử cung.

Tiền sản giật là một biến chứng nguy hiểm mà nhiều bà bầu có thể gặp phải.
Các triệu chứng của tiền sản giật có thể khác nhau tùy vào mức độ nghiêm trọng, với biểu hiện như huyết áp tăng cao đột ngột, khó thở, và co giật. Tuy nhiên, không phải thai phụ nào cũng ý thức được hết mức độ nguy hiểm của biến chứng này trong thai kỳ.

Nguyên nhân gây ra tiền sản giật

Tiền sản giật có thể bắt nguồn từ sự phát triển không bình thường của nhau thai – cơ quan chịu trách nhiệm cung cấp dưỡng chất cho thai nhi trong suốt thời gian mang thai.

Thông thường, trong những tháng đầu của thai kỳ, các mạch máu phát triển để cung cấp lượng máu cần thiết cho nhau thai, nuôi dưỡng thai nhi. Tuy nhiên, đối với các bà bầu mắc tiền sản giật, các mạch máu này không phát triển đầy đủ. Chúng thường nhỏ hơn so với bình thường và không đáp ứng đúng các thay đổi về nội tiết tố, dẫn đến giảm lượng máu cung cấp cho thai nhi.

Những nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm lưu lượng máu đến tử cung không đủ, tổn thương ở các mạch máu, hoặc có thể do yếu tố di truyền và các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch.

Nguy cơ gây ra tiền sản giật

Mặc dù nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được xác định, một số yếu tố có thể làm tăng khả năng mắc phải biến chứng này:

Huyết áp cao mãn tính trước hoặc trong khi mang thai.
Các bệnh lý nền, bao gồm rối loạn đông máu, bệnh thận, tiểu đường, hoặc các bệnh tự miễn dịch như lupus.
Thừa cân hoặc béo phì cũng là yếu tố có thể dẫn đến tiền sản giật.
Gia đình có tiền sử mắc tiền sản giật, bao gồm mẹ, bà, hoặc các thành viên khác trong gia đình.
Mang thai đôi hoặc đa thai.
Sinh con lần đầu.
Từng mắc tiền sản giật trong những lần mang thai trước.
Chế độ ăn uống không đầy đủ dưỡng chất trong suốt thai kỳ.
Mang thai muộn, đặc biệt là sau tuổi 40.
Mang thai với người chồng khác so với lần mang thai trước đó.
Yếu tố sắc tộc, với phụ nữ da đen có tỷ lệ mắc tiền sản giật cao hơn.
Khoảng thời gian giữa các lần mang thai quá gần (dưới 2 năm) hoặc quá xa (hơn 10 năm).
Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm làm tăng nguy cơ mắc bệnh so với mang thai tự nhiên.

Những yếu tố trên có thể làm tăng khả năng mắc tiền sản giật, nhưng không đồng nghĩa với việc mọi phụ nữ có các yếu tố này đều sẽ mắc bệnh.

Biến chứng của tiền sản giật

Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ cực kỳ nguy hiểm, có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và bé. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí tử vong cho cả hai.

Đối với mẹ bầu

Tiền sản giật có thể dẫn đến chứng sản giật, đặc trưng bởi các cơn co giật liên tục kèm theo hôn mê. Nếu không được can thiệp nhanh chóng, sản phụ có nguy cơ tử vong do các cơn co giật kéo dài.

Tăng huyết áp nghiêm trọng: Tiền sản giật thường làm huyết áp tăng cao, dẫn đến nguy cơ bong nhau non. Trong trường hợp nghiêm trọng, bong nhau non có thể gây chảy máu nhiều, gây nguy hiểm lớn đến mẹ và thai nhi.
Các vấn đề về tim mạch: Tiền sản giật làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của mẹ sau này.
Suy giảm chức năng gan và rối loạn đông máu: Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tiền sản giật là rối loạn đông máu, khiến việc điều trị trở nên rất khó khăn và có thể đe dọa tính mạng của sản phụ.
Hội chứng HELLP: Biến chứng này gây tán huyết, tăng men gan và giảm tiểu cầu, dẫn đến buồn nôn, đau đầu, đau bụng và có thể nhanh chóng trở thành mối nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ và bé.
Suy thận cấp: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm của tiền sản giật, với tỷ lệ tử vong lên đến 23%.
Phù phổi cấp và suy tim cấp: Nếu không được điều trị kịp thời, các biến chứng này có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa mạng sống của mẹ.

Biến chứng nghiêm trọng nhất của tiền sản giật là tử vong ở mẹ, điều mà không ai mong muốn.

Đối với thai nhi

Tiền sản giật không chỉ ảnh hưởng đến mẹ mà còn gây nhiều biến chứng trực tiếp cho thai nhi.

Thai chết lưu: Mẹ mắc tiền sản giật có thể khiến thai nhi bị chết lưu do không được cung cấp đủ dưỡng chất từ nhau thai.
Suy dinh dưỡng và sinh non: Thai nhi không phát triển đầy đủ dẫn đến suy dinh dưỡng, và trong nhiều trường hợp tiền sản giật khiến bé phải sinh non.
Tử vong sau sinh: Trẻ sơ sinh có thể tử vong ngay sau khi sinh do bị ngạt, chấn thương hoặc chảy máu phổi.

Tiền sản giật đòi hỏi sự theo dõi sát sao và điều trị kịp thời để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Các triệu chứng của tiền sản giật

Tiền sản giật thường xuất hiện với ba triệu chứng chính: tăng huyết áp, tăng lượng protein trong nước tiểu, và phù. Nếu mẹ bầu gặp phải các dấu hiệu sau, cần đến bác sĩ ngay để được kiểm tra và điều trị kịp thời:

Cao huyết áp: Huyết áp đạt 140/90 mmHg hoặc cao hơn.
Protein dư thừa trong nước tiểu: Hàm lượng protein vượt quá 0,3g/l.
Thị lực suy giảm: Nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng.
Sưng (phù) ở tay, chân và mặt. Tuy nhiên, hiện tượng phù thường gặp trong thai kỳ nên không phải là dấu hiệu đặc trưng duy nhất của tiền sản giật.
Đau bụng trên, đặc biệt ở dưới xương sườn bên phải.
Tăng cân đột ngột không rõ nguyên nhân, có thể tăng đến 2kg/tuần.
Buồn nôn và ói mửa thường xuyên.
Đau đầu và chóng mặt.
Giảm lượng nước tiểu.

Những dấu hiệu trên có thể là biểu hiện của các vấn đề sức khỏe khác hoặc chỉ là những thay đổi bình thường trong thai kỳ. Vì vậy, mẹ bầu nên đến các cơ sở y tế uy tín để kiểm tra chính xác khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào.

Phương pháp điều trị tiền sản giật

Việc điều trị tiền sản giật phụ thuộc vào giai đoạn thai kỳ cũng như mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.

Tiền sản giật nhẹ hoặc trung bình: Nếu mẹ bầu mắc tiền sản giật ở mức độ nhẹ và thai kỳ chưa qua tuần 36, có thể được yêu cầu nghỉ ngơi tại nhà. Huyết áp của mẹ sẽ được theo dõi liên tục để đảm bảo không tăng quá cao. Một số trường hợp có thể cần theo dõi tại bệnh viện với chế độ nghỉ ngơi nghiêm ngặt hơn.
Tiền sản giật nặng: Khi tình trạng trở nên nghiêm trọng và thai nhi đã đủ tháng, bác sĩ sẽ xem xét phương án thúc sinh hoặc sinh mổ. Để chuẩn bị, người mẹ có thể được tiêm corticoid giúp phổi của thai nhi phát triển. Trong các trường hợp hiếm gặp, nếu tiền sản giật xảy ra trước tuần 24, việc chấm dứt thai kỳ có thể được xem xét nhằm bảo toàn tính mạng cho mẹ.
Sau tuần 36: Nếu thai kỳ đã vượt qua mốc 36 tuần, bác sĩ có thể khuyến nghị mổ lấy thai hoặc dùng biện pháp kích thích chuyển dạ sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm.
Sản giật: Nếu tiền sản giật tiến triển thành sản giật (xuất hiện co giật), người mẹ sẽ được điều trị bằng thuốc hạ huyết áp và thuốc chống co giật để ngăn chặn cơn động kinh. Sau đó, thường sẽ thực hiện mổ khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Việc điều trị cần có sự giám sát chặt chẽ từ đội ngũ y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình theo dõi và điều trị.

Phòng ngừa tiền sản giật

Hiện nay, do chưa có nghiên cứu xác định chính xác nguyên nhân gây ra tiền sản giật, vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa triệt để cho tình trạng này. Tuy nhiên, một số biện pháp dự phòng có thể giúp giảm nguy cơ mắc tiền sản giật.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Việc bổ sung các dưỡng chất cần thiết đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế nguy cơ tiền sản giật.
- Bổ sung DHA và EPA: Các dưỡng chất này giúp giảm nguy cơ tiền sản giật. Các thực phẩm giàu Omega-3 như cá hồi, quả óc chó, súp lơ, và hạt vừng là những lựa chọn tốt cho mẹ bầu.
- Bổ sung canxi đầy đủ: Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung canxi có thể giảm tới 49% nguy cơ tiền sản giật ở mẹ bầu có nguy cơ thấp và 82% ở những người có nguy cơ cao. Các thực phẩm giàu canxi bao gồm sữa, đậu bắp, súp lơ xanh, và măng tây.
- Vitamin D: Bổ sung đầy đủ vitamin D có thể giảm 27% nguy cơ mắc tiền sản giật. Một số thực phẩm giàu vitamin D bao gồm dầu gan cá, nấm hương, và ngũ cốc nguyên hạt.
Tập thể dục đều đặn: Tập luyện thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ tiền sản giật.
Theo dõi sức khỏe thường xuyên: Mẹ bầu cần được theo dõi chặt chẽ trong suốt thai kỳ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời.

Tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe của mẹ và thai nhi. Do đó, phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là những yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe trong suốt thai kỳ.